Η διπολική διαταραχή ή αλλιώς μανιοκατάθλιψη χαρακτηρίζεται από δύο ακραίες συναισθηματικές διαθέσεις, της έξαρσης και της κατάθλιψης. Οι ασθενείς βιώνουν φάσεις έντονης μανίας που εναλλάσσεται με φάσεις έντονης βαθιάς κατάθλιψης. Το βασικό στοιχείο που διαφοροποιεί την διπολική διαταραχή από την διαταραχή κατάθλιψης είναι οι εξάρσεις!
Ο όρος Μανία υποδηλώνει υπέρμετρη έξαρση, υπερκινητικότητα, διέγερση και επιταχυμένο ρυθμό ομιλίας συχνά με διαταραγμένη σκέψη. Ο όρος Υπομανία αναφέρεται σ ‘ένα σύνδρομο παρόμοιο, αλλά όχι τόσο βαρύ ή έντονο όσο η μανία.
Τα συμπτώματα της Μανίας και Υπομανίας είναι:
Διαταραχή της συναισθηματικής διάθεσης που χαρακτηρίζεται από ευφορία και ευερεθιστότητα. Το άτομο συνήθως βιώνει ευφορία και αυτή η διάθεση γίνεται κολλητική στο περιβάλλον του. Παρουσιάζονται ιδιαίτερα ενθουσιώδεις στις διαπροσωπικές τους αντιδράσεις, μιλούν στους πάντες και αναζητούν ανθρώπους για να μιλήσουν κατά ενοχλητικό και εξωπραγματικό τρόπο (τηλεφωνούν στους φίλους τους κατά την διάρκεια της νύχτας χωρίς να εκτιμήσουν την ώρα).
Διογκωμένη αυτοεκτίμηση των ικανοτήτων και της σημαντικότητας του ατόμου. Μερικοί παρουσιάζονται απλώς με διογκωμένη και υπερβολική αυτοπεποίθηση και έλλειψη αυτοκριτικής. Άλλοι όμως παρουσιάζουν αίσθηση υπερεκτίμησης και υπεραξίας του εαυτού τους μέχρι το σημείο της εμφάνισης εξωπραγματικών παραληρητικών ιδεών μεγαλείου. Έτσι αρκετοί μανιακοί ασθενείς μπορεί να πιστεύουν ότι έχουν ειδική σχέση με το Θεό, ότι έχουν ένα καταπληκτικό σχέδιο με το οποίο θα σώσουν τον κόσμο από την καταστροφή ή ότι έχουν μοναδικά ταλέντα ή ικανότητες.
Μειωμένη ανάγκη για ύπνο αφού είναι γεμάτοι ενεργητικότητα. Δεν κουράζονται δεν νιώθουν την ανάγκη για ανάπαυση και μπορεί να συνεχίζουν χωρίς ύπνο για μέρες χωρίς να αισθανθούν κούραση.
Πίεση λόγου. Μιλούν δυνατά και γρήγορα και συνήθως είναι δύσκολο να τους διακόψει κανείς. Το περιεχόμενο της ομιλίας τους μπορεί να είναι φυσιολογικό ή γεμάτο αστεία ή εχθρικότητα.
Η Διάσπαση της προσοχής συνήθως υπάρχει και εκδηλώνεται με ταχείες αλλαγές στην ομιλία ή στις δραστηριότητες σαν αποτέλεσμα ποικίλων άσχετων εξωτερικών ερεθισμάτων όπως θόρυβοι ή επιγραφές, ή εικόνες στον τοίχο.
Αυξημένη υπερκινητικότητα με εκδηλώσεις κινητικής ανησυχίας ή ακόμη και υπερβολικής κοινωνικής εμπλοκής στην εργασία ή στη σεξουαλική ζωή.
Υπερβολική εμπλοκή σε δραστηριότητες που μπορεί να έχουν οδυνηρές συνέπειες. Έλλειψη κριτικής ικανότητας μαζί με την υπερβολική διαχυτικότητα.
Συναισθηματική αστάθεια. Πολλοί ασθενείς περνούν γρήγορα από ευφορία σε θυμό ή κατάθλιψη, παρουσιάζουν δηλαδή ευμετάβλητη ή ασταθή συναισθηματική διάθεση. Οι μεταβολές στη συναισθηματική τους διάθεση διαρκούν από λεπτά μέχρι κάποιες ώρες.
Παραληρητικές ιδέες και ψευδαισθήσεις ότι η φωνή του Θεού τους καθοδηγεί, ότι το άτομο έχει ειδική αποστολή ή καταδιώκεται.
Η εναλλαγή από την Μανία-Υπομανία στην φάση της Κατάθλιψης από την άλλη, συμπεριλαμβάνει ατονία στη συμπεριφορά, διαταραχές ύπνου, αποφυγή κοινωνικών επαφών, απαισιοδοξία, άγχος, βραδύτητα, περιορισμένο ενδιαφέρον για τον περίγυρο, μειωμένες δραστηριότητες ως και καθόλου, δυσκολία στη σκέψη και στην εκφορά λόγου και γενικά ένα βαρύ πεσμένο συναίσθημα.
Πολλές οικογένειες με διπολικό μέλος έχουν ανεπαρκή ενημέρωση για τη νόσο και κατακλύζονται από πλήθος αναπάντητων ερωτημάτων για το πώς θα πρέπει να χειριστούν τον πάσχοντα συγγενή τους. Κοινοί προβληματισμοί τους είναι το εάν θα πρέπει να αποδεχθούν τυχόν δυσλειτουργικές συμπεριφορές του ατόμου που φυσιολογικά έχουν αντίκτυπο στο υπόλοιπο οικογενειακό περιβάλλον ή αν θα πρέπει να αντιδράσουν.
Η εφαρμογή ψυχοεκπαιδευτικών παρεμβάσεων σε μοντέλο οικογενειακής θεραπείας πολλών οικογενειών χωρίς τη συμμετοχή του ασθενούς έχει αποδειχθεί αποτελεσματική, κυρίως ως προς τη μείωση της επιβάρυνσης ευθυνών. Η παροχή γνώσεων για τη Διπολική Διαταραχή και τη διαχείρισή της, καθώς και η βελτίωση της οικογενειακής αλληλεπίδρασης και των δεξιοτήτων αντιμετώπισης προβλημάτων, είχαν ως αποτέλεσμα οι συγγενείς να αποδίδουν σε μικρότερο βαθμό στον ασθενή την ευθύνη για τη νόσο και τα συμπτώματά του και να βιώνουν λιγότερη επιβάρυνση για τον ρόλο τους ως οικογένεια.
Μέσα από την Συστημική Οικογενειακή Ψυχοθεραπεία οι οικογένειες με διπολικό μέλος μαθαίνουν να εκπαιδεύονται στην αποδοχή αλλά και να ερμηνεύουν τα συμπτώματα και να κατευνάζουν τις ανεξέλεγκτές συμπεριφορές τους. Από την άλλη, τα άτομα με διπολική διαταραχή εκπαιδεύονται στο να αναγνωρίζουν τα συμπτώματα τους κατά την εκδήλωση τους και διαπιστώνουν ότι η δύσκολη κατάστασή τους υποχωρεί και βελτιώνεται σημαντικά όταν ξεκινήσουν κατάλληλη θεραπεία.
Ελληνικά 
English