Βία στην οικογένεια

«οποιαδήποτε πράξη, παράλειψη ή συμπεριφορά με την οποία προκαλείται σωματική, σεξουαλική ή ψυχική βλάβη σε οποιοδήποτε μέλος της οικογένειας από άλλο μέλος της οικογένειας και περιλαμβάνει και τη βία που ασκείται με σκοπό την επίτευξη σεξουαλικής επαφής χωρίς τη συγκατάθεση του θύματος, καθώς επίσης και τον περιορισμό της ελευθερίας του.

Η ενδοοικογενειακή βία συνήθως είναι επαναλαμβανόμενη πράξη βίας και η πλειοψηφία των θυμάτων είναι γυναίκες και κορίτσια. Ωστόσο υπάρχουν και αναφορές για άνδρες που βιώνουν ενδοοικογενειακή βία αλλά είναι κατά πολύ λιγότερη από αυτή των γυναικών.

Πολλές γυναίκες δεν το αναφέρουν είτε επειδή διστάζουν, είτε επειδή φοβούνται τις απειλές είτε επειδή φοβούνται τον κοινωνικό στιγματισμό και τα κοινωνικά σχόλια. Πολλές από τις επιθέσεις βίας δεν φθάνουν ποτέ στις δικαστικές αίθουσες αλλά και όταν φθάνουν οι θύτες λαμβάνουν ελάχιστη τιμωρία και πολλές φορές εξακολουθούν να έχουν αναγκαστικές σχέσεις με τα θύματα τους επειδή είναι οικογενειακά συνδεδεμένα πρόσωπα.

Μορφές βίας

  • Η ψυχολογική βία είναι η μορφή βίας που τα αποτελέσματα της έχουν πολύ σοβαρές επιπτώσεις. Συμπεριλαμβάνει ταπείνωση, υποτιμητικές συμπεριφορές και εξευτελισμό. Επιπλέον συνοδεύεται με λεκτική προσβολή με τη χρήση κακής γλωσσικής συμπεριφοράς και σοβαρής ψυχολογικής βλάβης. Απειλή για μόνιμη από στέρηση των παιδιών (σε περίπτωση που υπάρχουν παιδιά), ψέματα, αδιαφορία, απομόνωση από φίλους και συγγενείς, επέμβαση στον προσωπικό χώρο όπως άνοιγμα αλληλογραφίας, έλεγχος τηλεφώνου, αιφνιδιαστικές εμφανίσεις στο χώρο εργασίας). Εκφοβισμός, απειλές κατά της ζωής του θύματος αλλά και απειλές για αρπαγή των παιδιών.
  • Σεξουαλική βία είναι οποιαδήποτε μορφή σεξουαλικής βίας όπως ο βιασμός, ο εξαναγκασμός σε σεξουαλική πράξη, η αιμομιξία, η μαστροπεία και η πορνογραφία. Αξίζει να σημειωθεί πως η σεξουαλική βία με δυσκολία μπορεί να αποδειχθεί νομικά από συζύγους. Σύμφωνα με τους Krantzetal.(2005),  οι σεξουαλικώς κακοποιημένες  γυναίκες  δεν  ανακοινώνουν  την  κακοποίηση  τους  στα  υπόλοιπα  μέλη  της οικογένειας τους ή σε φίλους.
  • Οικονομική εκμετάλλευση είναι η μορφή κακοποίησης όπου ο θύτης έχει τον πλήρη έλεγχο στη διαχείριση των οικονομικών με αποτέλεσμα το θύμα να βρίσκεται σε πλήρη εξάρτηση. Περιλαμβάνει την οικονομική στέρηση και την εκμετάλλευση της κοινής περιουσίας μετά το χωρισμό.
  • Κοινωνική απομόνωση αναφέρεται όταν ο θύτης αφαιρεί το δικαίωμα από τη γυναίκα για οποιαδήποτε κοινωνική επαφή ή παρακολουθεί τις επαφές με τους φίλους της. Ο θύτης εξασκεί έλεγχο στο ευρύτερο κοινωνικό περιβάλλον του θύματος με σκοπό να την απομονώσει. Αυτό συμβαίνει ακόμα και όταν το ζευγάρι έχει χωρίσει με βρισιές και απειλές.

Τα αίτια της ενδοοικογενειακής βίας είναι πολλά: κατά την ψυχοπαθολογική θεωρία η βία εντοπίζεται στα παθολογικά χαρακτηριστικά της προσωπικότητας του δράστη ή του θύματος, τα οποία είναι απόρροια της ελλιπούς ψυχονοητικής ανάπτυξης του ατόμου στη πρώιμη παιδική ηλικία. Γενικά τα άτομα αυτά  που παρουσιάζουν καταχρηστική συμπεριφορά (είτε άνδρες είναι είτε γυναίκες)  εμφανίζουν  και  υψηλά  ποσοστά  ψυχοπαθολογίας. Επιπλέον η κατάχρηση αλκοόλ και άλλων τοξικών ουσιών,  η ύπαρξη κάποιας πνευματική διαταραχής κ.α.

Επιπλέον κοινωνικά αίτια όπως η ανεργία, οι κακές συνθήκες κατοικίας, το χαμηλό επίπεδο αμοιβών και η οικονομική ανισότητα ανάμεσα στο ζευγάρι. Αρκετές φορές η γυναίκα αμείβεται περισσότερο από τον άνδρα. Η διαφορετική κατανομή ρόλων και σχέσεων μέσα στην οικογένεια η οποία σχετίζεται με ψηλότερο εκπαιδευτικό επίπεδο από μέρους της συντρόφου αλλά και τον κυρίαρχο ρόλο της μέσα στην οικογένεια.